آموزش خیاطی مبتدی برای افراد تازه کار
خیاطی کردن از دیرباز یکی از مهارت‌ها و صنایع بسیار جذاب و پرطرفدار به حساب می آمده است. نه تنها خانم‌ها بلکه آقایان هم در بسیاری از مواقع به این کار علاقه نشان داده‌اند. هر کس می‌تواند با آموزش خیاطی در منزل به یک خیاط نیمه ماهر یا حتی ماهر تبدیل شود. اگر شما به دنبال مطلبی هستید که مراحل آموزش خیاطی مبتدی و نکات عملی خیاطی را به صورت کامل و واضح برایتان شرح داده باشد، حتما از این مقاله استقبال خواهید کرد.
آموزش خیاطی از ابتدا
شاید ساده‌ترین تعریفی که بعضی از افراد نسبت به خیاطی در ذهن دارند، تصویر نخ کردن سوزن باشد که مادرها یا مادر بزرگ‌هایمان برای دوختن پارچه و لباس انجام می‌داده‌اند.
اما وقتی از خیاطی به عنوان یک مهارت تخصصی صحبت کنیم، منظور خیاطی کردن، کار با چرخ خیاطی است. در واقع چرخ خیاطی که در طول دهه‌های گذشته تغییرات زیادی را پشت سر گذاشته، در حال حاضر یک وسیله بسیار پیچیده به شمار می‌آید و یادگیری کار با چرخ خیاطی نیاز به صرف زمان و داشتن انگیزه بالا دارد.
اما این وسیله، تنها ابزاری نیست که برای دوخت لباس به آن نیاز دارید. موارد دیگری از جمله الگوهای خیاطی هم وجود دارند که برای آسان‌تر کردن فرآیند خیاطی تولید شده‌اند و اگر بر روی استفاده از آن‌ها تسلط پیدا کنید، از پس سخت‌ترین طرح‌ها هم برمی‌آیید.
در کنار وسایلی که ذکر شد، آشنایی با انواع پارچه، انواع دوخت و دوز و … نیز اهمیت زیادی دارند. اما فارغ از مسائل ذکر شده، یک نکته دیگر اهمیت بنیادین دارد و آن یادگیری اصولی این کار است. توصیه ما این است که از منابع معتبر مختلفی درباره موضوعات مختلف در خیاطی مبتدی بخوانید و از همه نکات را یادداشت کنید. سپس، بر اساس نت‌هایی که یادداشت کرده‌اید، طرح‌هایی در ذهن خود ایجاد کرده و تلاش کنید تا آن طرح‌ها را بر روی پارچه پیاده سازی کنید.
با تکرار چندین و چند باره این کار، نه تنها اصول کار را به خوبی یاد خواهید گرفت بلکه، بر روی ابزار و وسایل (به عنوان مثال پایه چرخ خیاطی) این کار تسلط پیدا خواهید کرد. اما در ادامه به چند نکته پایه‌ای اشاره می‌کنیم.
آموزشگاهی برای آموزش خیاطی مبتدی
اگر شما امکان شرکت در کلاس‌های آموزشی را دارید، اولین توصیه ما این است که یک آموزشگاه معتبر پیدا و از بین دوره‌های آموزش خیاطی مقدماتی بهترین و مناسب‌ترین آن را ثبت نام کنید که در نهایت بتواند مدرک معتبر خیاطی هم به شما ارئه کند.
کم نیستند افرادی که از فرط داشتن انگیزه بالا برای یادگیری خیاطی و عجله داشتن برای آموزش سریع‌تر آن، می‌خواهد هرچه زودتر به سراغ دوره‌های پیشرفته خیاطی بروند. برای مثال، یک خیاط مبتدی باید مدت‌ها برای یادگرفتن اصول پایه‌ای وقت بگذارد تا بعد بتواند برای مهارتی مانند آموزش خیاطی مانتو اقدام کند. نازک دوزی یکی از دوره‌های مناسب خیاطی برای مبتدیان است که با یاد گرفتن آن می‌تواند به پیشرفت امیدوار بود.
ضمنا، اگر امکان رفتن به آموزشگاه را ندارید یا حتی اگر به آموزشگاه می‌روید اما به دنبال دیگر منابع آموزش خیاطی هستید، بهتر است به دنبال فیلم آموزش خیاطی در اینترنت، اپلیکیشن آموزش خیاطی و دیگر منابع هم باشید. پس فراموش نکنید که اولین گام، انتخاب بهترین آموزشگاه خیاطی و منابع آموزشی کار با چرخ خیاطی و الگوها برای آموزش خیاطی مبتدی است.
آشنایی با چرخ خیاطی
همانطور که گفته شد، در بازار انواع و اقسام چرخ خیاطی وجود دارد و بسیاری از آن‌ها مدل‌های بسیار پیشرفته و مدرنی هستند. اما شما نباید برای خرید یک چرخ خیاطی مدرن و همه کاره وسوسه شوید، خصوصا اگر پول لازم برای این کار را هم ندارید بهتر است به یک مدل کلاسیک اما استاندارد اکتفا کنید.
انواع چرخ خیاطی
انواع مختلفی از چرخ خیاطی در بازار موجود است که هر کدام از آن‌ها کاربرد خاص خودشان را دارند. از جمله این مدل‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چرخ خیاطی دستی
- چرخ خیاطی برقی
- چرخ خیاطی صنعتی
- چرخ خیاطی راسته دوزی
و مدل‌های دیگری که با جستجو در اینترنت یا در بازار می‌توان پیدا کرد. اما از میان مدل‌های ذکر شده، 2 مدل دستی و برقی برای افراد مبتدی مناسب هستند. مدل دستی، در واقع قدیمی‌ترین مدل به شمار می‌آید و حتی برای بسیاری از ما خاطره انگیز است. چرخ خیاطی دستی برای دوخت و دوزهای ساده و مدل‌های دوخت معمولی کاربردی است.
اما مشکل این مدل‌ها عملکرد مبتنی بر انرژی مکانیکی آن‌هاست. به این دلیل که باید دسته چرخ را بچرخانید تا کار کند، ممکن است خسته کننده باشد و از طرف دیگر کار را به کندی پیش می‌برد. ولی با توجه به این که بسیاری از افراد اصول پایه و اولیه خیاطی مبتدی را با این نوع چرخ خیاطی یاد گرفته‌اند، شاید برای شما نیز مناسب باشد.
اما چرخ‌های خیاطی برقی بخاطر اینکه نیازی به انرژی دست شما ندارند و با برق کار می‌کنند، هم کاربری بسیار راحت‌تری دارند و هم سرعت کار با آن‌ها بالاست. همچنین، برنامه‌های دوخت و دوزی که در این مدل‌ها تعبیه شده، کمک می‌کند تا طرح‌های مختلفی را روی پارچه پیاده کنید. شاید تنها مشکل چرخ‌های برقی نسبت به انواع دستی به قیمت آن‌ها مربوط میشود که البته بیشتر بودن قیمت چرخ برقی به دلیل کاربری بهتر و راحت آن قابل قبول است. مدل های صنعتی و راسته دوزی هم بیشتر برای کارگاه‌های خیاطی مناسب هستند و برای کسی که می‌خواهد آموزش خیاطی مبتدی را از پایه شروع کند، توصیه نمی‌شوند..
هنگام خرید چرخ خیاطی به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟
در این قسمت به چند نکته مهم اشاره می‌کنیم. سعی داشته باشید چرخی را انتخاب کنید که با این نکات تناسب داشته باشد.
1.سبک بودن وزن چرخ اولین ویژگی مهمی است که باید به آن دقت داشت. چرخ‌هایی که وزن سنگینی دارند حمل و نقل‌شان مشکل خواهد بود و برای شما که ممکن است بخواهید آن را سر کلاس ببرید ویژگی نامطلوبی محسوب میشود.
2.داشتن تنوع دوخت در یک چرخ خیاطی بسیار حائز اهمیت است. خصوصا با گذشت زمان و پس از اینکه مقداری پیشرفت کردید، این مساله بسیار به شما کمک خواهد کرد.
3.هنگام بررسی چرخ برای خرید، به محل قرارگیری ماکو دقت کنید. زمانی که بخواهید ماکو را تمیز کنید یا ماسوره را عوض کنید، متوجه اهمیت دسترسی راحت آن می‌شوید.
4.بعضی از چرخ‌ها قابلیت تنظیم سرعت دارند. این قابلیت هم برای مبتدیان و هم برای حرفه‌ای ها بسیار مناسب و موثر است.
آموزش کار با چرخ خیاطی
پس از انتخاب و خرید یک چرخ خیاطی مناسب، اولین کاری که باید انجام دهید این است که نحوه کار با چرخ خیاطی خود را به خوبی یاد بگیرید. در پکیج محصول، حتما یک سی دی یا دی وی دی قرار داده شده و فیلم آموزش کار با چرخ خیاطی از صفر تا صد در آن وجود دارد.
هر چرخ خیاطی از اجزای مختلفی تشکیل میشود، از جمله: کلید خاموش و روشن، درجه کشش نخ، گردونه تنظیم طول دوخت، ماسوره پیچ، اهرم بالابر پایه، پدال، توپی چرخ، میل قرقره ثابت، سوزن، برس، پایه‌های همراه و بسیاری اجزای دیگر که احتمالا در همه مدل‌ها مشترک هستند یا در مدل‌های خاصی وجود دارند. بنابراین برای شروع آموزش خیاطی مبتدی باید نحوه کار با چرخ خیاطی را هم بدانید.
پدال چرخ خیاطی که همانند پدال اتومبیل عمل می‌کند، برای دوختن و تنظیم سرعت دوخت کارایی دارد. بعضی از پدال‌ها تک سرعته و بعضی هم دو سرعته هستند. با استفاده از دفترچه راهنمای چرخ خیاطی نحوه اتصال پدال به چرخ و سپس راه اندازی چرخ خیاطی را یاد بگیرید. ضمنا، در این بخش به بعضی از کارهای اولیه و ابتدایی که لازم است در همان قدم اول آن‌ها را یاد بگیرید اشاره می‌کنیم:
- کاربرد دکمه های سرانگشتی
- کار با گردونه تنظیم موقعیت سوزن خیاطی
- کار با گردونه تنظیم پهنای دوخت، گردونه انتخاب طرح، گردونه طول بخیه، گردونه زیگزاگ و …
- طرز قرار دادن قرقره نخ
- نحوه پر کردن ماسوره، نخ کشی برای پیچیدن ماسوره، پر کردن ماسوره از طریق میل ثابت، نحوه جاگذاری ماسوره درون ماکو و…
با آموزش این موارد و پیدا کردن تسلط نسبت به آن‌ها، هربار که قصد خیاطی کردن داشته باشید، همه این مراحل را به سادگی انجام خواهید داد. ضمنا، چند نکته عملی را نیز معرفی می‌کنیم:
- بعد از اینکه نخ ماسوره را از فنر ماکو عبور دادید و نخ را کشیدید، ماسوره حتما باید در جهت گردش عقربه‌های ساعت حرکت کند.
- هیچگاه نخ های مختلف و متعددی را روی یک ماسوره نپیچید.
- استفاده از ماکوی یدکی برای نخ‌های موسوم به نخ تری ویرا توصیه میشود.
- پس از هر 15 الی 20 ساعتی که با چرخ کار کردید، حتما آن را روغن‌کاری کنید.
لوازم مورد نیاز برای خیاطی
در کنار اهمیت چرخ خیاطی برای آموزش این مهارت و دوخت و دوز طرح‌های مختلف، وسایل و ابزار دیگری نیز وجود دارند که هم جنبه آموزشی و هم جنبه کاربردی دارند.
قیچی:از جمله ابزار ضروری است که هر خیاط باید در کنار دستش داشته باشد. تیز بودن قیچی نکته مهمی است که بهتر است دائما آن را چک کنید. اگر قیچی کند شود، ممکن است هنگام برش زدن به بافت پارچه آسیب بزند.
سوزن ته گرد:برای نصب الگوهایی که روی پارچه گذاشته می‌شوند یا برای نگه داشتن برش‌ها، از سوزن‌های ته گرد استفاده میشود. توجه داشته باشید که اگر سوزن ته گرد نوک تیزی نداشته باشد منجر به نخ کش شدن پارچه میشود.
جا سوزنی:پراکنده شدن سوزن‌ها یا حتی گم شدن آن‌ها یک اتفاق متداول در این کار است. بنابراین، بهتر است که یک جاسوزنی تهیه کنید تا از گم شدن یا پراکنده شدن سوزن‌ها جلوگیری کنید. البته هنگام نیاز داشتن به 1 سوزن، خیلی راحت آن را پیدا کنید.
بشکاف:بشکاف یکی دیگر از ابزار و لوازم ضروری خیاطی است که به کمک آن می‌توانید درزهای پارچه را بشکافید و جا دکمه‌ها را باز کنید. اگر هم بشکاف به قدر کافی تیز باشد برای بریدن نخ‌های اضافی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ماسوره:ماسوره‌ها برای پیچیدن نخ دور آن‌ها و قرار دادن داخل چرخ مورد استفاده قرار می‌گیرند. توصیه میشود که چند عدد ماسوره داشته باشید تا برای هر رنگ از نخ‌ها یک ماسوره اختصاص دهید.
متر:از شروع تا پایان دوخت و دوز، متر کردن پارچه در ابعاد و بخش‌های مختلف آن ضروری است. به همین دلیل نیز 1 متر دقیق و نرم در کنار دست‌تان قرار دهید.
نخ و سوزن:توجه داشته باشید که بهتر است همیشه چند عدد سوزن در اختیارتان باشد تا اگر هنگام کار، سوزن داخل چرخ شکست، از سوزن‌های یدکی بهره ببرید. لزوم داشتن نخ به مقدار موردنیاز و در رنگ‌های مختلف هم مشخص و واضح است.
صابون خیاطی:با استفاده از صابون خیاطی می‌توان بر روی پارچه علامت گذاری یا حتی الگوها را بر روی پارچه پیاده کرد. این صابون‌ها انواع مختلفی دارند، مثل: صابون‌های گچی، صابون‌های چرب و ….
کاغذ الگو:کاغذهایی به رنگ سفید و قهوه‌ای در بازار وجود دارند که به عنوان کاغذ الگو از آن‌ها یاد میشود. این نوع کاغذها برای کشیدن الگو مناسب هستند. هرچند در مواردی دیده میشود که خیاطان از کاغذ روزنامه نیز چنین استفاده‌ای می‌کنند.
رولت خیاطی:کپی کردن الگو و قرینه‌سازی برش‌ها را می‌توان با رولت خیاطی انجام داد. رولت‌های خیاطی دندانه دار بیشتر از رولت‌های خیاطی بدون دندانه رایج هستند.
خط کش و گونیا:برای کشیدن الگوها روی کاغذ الگو حتما به خط کش و گونیا احتیاج خواهید داشت.
آشنایی با اصطلاحات رایج در خیاطی
در هر رشته و مهارتی، یکسری اصطلاحات تخصصی وجود دارد که افراد شاغل در آن حوزه با استفاده از همین اصطلاحات با یکدیگر صحبت می‌کنند. شما هم برای اینکه به یک خیاط موفق تبدیل شوید، بهتر است که از همین ابتدا با اصطلاحات مهم و کاربردی خیاطی آشنا شوید.
ما برای راحت‌تر کردن کار شما، به بعضی از این اصطلاحات اشاره می‌کنیم:
پاترون:در واقع همان Pattern در زبان انگلیسی است که به معنی «الگو» است.
پاترون تیپ:نوعی از الگو که مدل را روی آن پیاده کرده‌اند، بعد روی متقال دوخته میشود تا به عنوان الگو از آن کمک گرفته و در پایان بر روی پارچه منتقل شود.
سردوزی:دوخت لبه لباس یا پارچه برای اینکه اصل تمیز کاری در خیاطی را رعایت کنیم.
ساسون:برای اینکه لباس هنگام پوشیده شدن زیباتر به نظر برسد، خطوطی را از طریق دوختن بر روی پارچه ایجاد می‌کنند. به این خطوط ساسون می‌گویند.
اسموک:نام دیگر دوخت لانه زنبوری است.
شلال:کوک بزرگی که موقتا برش های یک لباس را به همدیگر وصل می‌کند.
مولاژ:گاهی خیاطان نیاز دارند که دوخت لباس را بر روی تن انجام دهند. برای انجام این کار، از 1 مانکن استفاده می‌کنند؛ به این عمل مولاژ می‌گویند.
فولد:دولای باز پارچه که الگوی پشت لباس در آن قسمت جای می‌گیرد.
چرت:جهت علامت گذاری یا جلوگیری از چین خوردگی درزها، یکسری برش‌های ریز روی پارچه ایجاد می‌کنند. به این برش‌ها چرت گفته میشود.
سجاف دوزی:برای افزایش استحکام پارچه در محل بریدگی قابل تماس، سجاف دوزی می‌کنند.
پایه یقه:خطی که یقه را به آن وصل می‌کنند.
درز فرانسوی:پارچه‌های ظریف را یکبار از روی پارچه می‌دوزند و بار دیگر هم از پشت درز گرفته می‌شوند. به این نوع دوخت درز فرانسوی گفته میشود.
البته به همین اصطلاحات قناعت نکنید و سعی داشته باشید در طول آموزش و کار اصطلاحات تخصصی بیشتری را بیاموزید. با این کار، هم راحت‌تر منظور دیگران را متوجه می‌شوید، هم ایده خود را راحت‌تر به دیگران منتقل می‌کنید و ضمنا، استفاده از این اصطلاحات نشان دهنده حرفه‌ای بودن شماست.
انواع کوک، درز و متدهای خیاطی
حال که با مسائل اولیه در خیاطی آشنا شدید، بهتر است که توجه شما را به موضوع دیگری جلب کنیم. شما برای دوخت انواع لباس، روکش و موارد دیگر نیاز به کوک، درز یا متدهای خیاطی مختلفی خواهید داشت. به همین دلیل، برای هر مورد تعدادی از مهم‌ترین انواع را معرفی می‌کنیم.
انواع کوک در خیاطی
کوک زدن به نوعی ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین نوع دوخت با دست است.
کوک ساده:در بعضی مواقع، ابتدا پارچه را 1 کوک ساده می‌زنند و سپس با چرخ آن را می‌دوزند.
بخیه:برعکس کوک ساده که موقتی است، بخیه زدن می‌تواند به عنوان یک دوخت دستی دائمی و برای اتصال دائمی تکه‌های پارچه مورد استفاده قرار گیرد.
بخیه تزئینی:همانند کوک ساده موقتی است. برای شل دوزی مچ، یقه، جیب از بخیه تزئینی بهره می‌برند.
کوک جسته:برای اتصال لایی به پارچه، کوک جسته شگرد خوبی است که در پشت پارچه انجام میشود.
زیگزاگ ساده:برای اینکه یک قسمت بر روی دیگرش متصل شود زیگزاگ ساده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کوک شل:کوک راهنما یا همان کوک شل بیشتر جهت علامت گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع درزها در خیاطی
درزها دیگر تکنیکی هستند که در خیاطی مبتدی کاربرد وسیعی دارند. خط دوختی را که دو یا چند لایه توسط آن به همدیگر وصل می‌شوند، درز می‌نامند.
درز ساده:درز ساده یا همان بخیه چرخ کاربرد زیادی دارد و برای هر نوع پارچه‌ای مناسب است. ابتدا دو تکه پارچه را روبروی هم قرار می‌دهیم و سپس در امتداد خط دوخت، درز را چرخ می‌کنیم.
درز دوبله شکسته:برای لباس‌های ورزشی، لباس‌های مردانه و لباس‌های دورو از درز دوبله شکسته استفاده میشود. ابتدا درز را باید به صورت ساده دوخت و در ادامه، درزها را به یک طرف می‌خوابانیم و اتو می‌کشیم. سپس به ترتیب، یک اضافه درز را قیچی می‌کنیم، اضافه درز دیگر را تا کرده و اتو می‌کشیم. در پایان، آن را روی باقی مانده درز قبلی که قیچی کرده‌ایم قرار داده و چرخ می‌کنیم.
درز منحنی:
این درز حرفه‌ای تر از بقیه درزها است و توسط خیاط‌های حرفه‌ای انجام میشود.
انواع متدهای خیاطی
برای پاسخ دادن به این سوال که:از چه روشی برای خیاطی استفاده کنیم؟ می‌توان گفت که اول به اندازه لازم هرکدام را بیاموزید و سپس تصمیم بگیرید که کدام متد برای اهداف شما کاربردی است.
از جمله متدهای رایج در خیاطی، موارد زیر هستند:
متد خیاطی مولر:سادگی، کاربردی بودن و ظرافت از ویژگی‌های خوب متد مولربه شمار می‌رود. در این متد، اول الگوهای مختلفی رسم شده و سپس بر اساس آن بهترین دوخت و دوز انجام میشود. آموزش خیاطی مولر برای مبتدیان توصیه میشود.
متد خیاطی گرلاوین:این روش که قدمت بالایی دارد، بر این کار تاکید می‌کند که حتما باید تمام قسمت‌های مختلف بدن سایز شوند. اگرچه این متد پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، اما کمک می‌کند تا لباسی فیت بدن بدوزید. برای آموزش خیاطی مانتو و یا برای نازک دوزی زنانه بهتر است که خیاطی گرلاوین را بیاموزید.
متد خیاطی متریک:روش متریک به این صورت است که سایز لباس فرد به خیاط داده میشود و او صرفا بر اساس همین سایزی که دارد لباس را می‌دوزد.
در واقع روش متریک به این صورت است که خیاط مسلط بر این متد، فرمول‌ها و قوانین آن را به خوبی می‌داند. برای مثال اطلاع دارد کسی که سایز لباس 34، 36 یا 38 می‌پوشد هر کدام از بخش‌های بدنش چه سایزی دارند. به این ترتیب و بر اساس همین فرمول‌ها به دوخت کل لباس اقدام می‌کنند.
این 3 متد معروف‌ترین و رایج‌ترین متدهای خیاطی هستند. همچنین متدهای خیاطی مبتدی دیگری هم با نام‌های ایتالیایی، فرانسوی و … وجود دارند.
در این مقاله تلاش کردیم تا اطلاعات پایه‌ای و اساسی را برای آموزش خیاطی به شما ارائه کنیم. آموزش خیاطی مبتدی یا همان آموزش خیاطی از ابتدا، نیاز به ارائه اطلاعاتی در زمینه: انتخاب و خرید چرخ خیاطی، آشنایی با لوازم مهم خیاطی، آشنایی با انواع دوخت و دوز و سایر نکاتی دارد که ما در این مطلب این موضوعات را مورد بررسی قرار دادیم.